"การดูแลสุขภาพแบบประหยัด" เป็นหัวข้อเสวนาที่สำนักพิมพ์หมอชาวบ้าน จัดขึ้นเมื่อบ่ายวันเสาร์ที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ.2552 เนื่องในโอกาสหมอชาวบ้าน ครบรอบ 30 ปี
มีหลายเรื่องที่น่าสนใจ เราจึงนำสาระสำคัญมาฝากให้ลองนำไปปฏิบัติดู
1. การดูแลสุขภาพตนเองแบบประหยัด เริ่มจากการเรียนรู้ในเรื่องการดูแลสุขภาพตนเอง มิใช่มัวแต่พึ่งพาแพทย์และโรงพยาบาลเพียงอย่างเดียว
การดูแลสุขภาพตนเองสามารถทำได้ทุกช่วงวัยของชีวิต เริ่มตั้งแต่การมีพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้องในการส่งเสริมสุขภาพและการ ป้องกันโรค ไม่ให้เจ็บป่วย โดยเน้นที่พฤติกรรม 4 อ. ได้แก่ อาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์ และอันตราย (หรือสิ่งที่มีพิษมีภัยพึงหลีกเลี่ยง)
2. เมื่อเจ็บป่วยก็รู้จักแสวงหาบริการที่ถูกต้องควบคู่กับการปฏิบัติตนในการดูแลตนเอง รวมทั้งรู้จักใช้ยาที่ปลอดภัย
เมื่อเจ็บป่วยถึงขั้นระยะสุดท้าย ก็ต้องรู้จักปรับใจยอมรับ หลีกเลี่ยงการแสวงหา บริการที่สิ้นเปลืองและเปล่าประโยชน์ เช่นอุปกรณ์ช่วยยืดชีวิต ควรใชัระยะเวลาที่มีอยู่ท่ามกลางลูกหลานและญาติพี่น้องอย่างอบอุ่น
3. การบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ จะต้องรู้จักบริโภคอาหารให้ได้ครบถ้วนทั้ง 5 หมู่ โดยมีสัดส่วนที่เหมาะสมตามหลัก "ธงโภชนาการ" คือกินธัญพืชและอาหารที่ให้แคลอรี (เช่น ข้าว ข้าวโพด ถั่ว กล้วย) และ ผัก ผลไม้ เป็นหลัก กินโปรตีนพอประมาณ (ควรได้จากปลา ถั่ว เต้าหู้ เป็นหลัก ลดเนื้อแดงหรือเนื้อสัตว์ใหญ่) ลดการกินไขมัน น้ำตาล และของหวาน ไม่จำเป็นต้องเสียเงินซื้ออาหารเสริมมาบำรุง
4. การออกกำลังกายและการบริหารจิต (อารมณ์) นั้นมีได้หลากหลายวิธี ควรศึกษาเรียนรู้ ทดลองปฏิบัติดู จนสามารถเลือกวิธีที่ชอบและได้ผล ข้อสำคัญต้องหมั่นขยันทำอย่างสม่ำเสมอทุกวันหรืออย่างน้อยวันเว้นวัน จึงจะได้ผลอย่างต่อเนื่อง และมีผลดีต่อสุขภาพ กายและจิตในระยะยาว
วิธี บริหารอาจทำตามรูปแบบนิยม เช่น เล่นกีฬา วิ่งเหยาะ เดินเร็ว ขี่จักรยาน ว่ายน้ำ เดิน จงกรม ทำสมาธิ สวดมนต์ ไหว้พระ เป็นต้น หรือทำตาม ธรรมชาตินิยม เช่น ทำงานบ้าน ปลูกต้นไม้ รดน้ำ ล้างรถ เจริญสติอยู่กับการเคลื่อนไหวหรือกิจวัตรประจำวัน (เช่น อาบน้ำ ล้างจาน กวาดบ้าน ซักผ้า รีดผ้า)
5. ส่วนเรื่องอันตรายก็คือการหลีกเลี่ยงสิ่งที่เป็นพิษภัยต่อสุขภาพ เช่น เหล้า บุหรี่ ยาเสพติด การเที่ยวกลางคืน อบายมุขต่างๆ มลภาวะ เป็นต้น
หรือหากจะจดใส่กระดาษหรือท่องจำใส่ใจก็ง่ายๆ กับหลักปฏิบัติ 4 อ. ดังนี้
อ. อาหาร : กินน้อยตายยาก กินมากตายง่าย
อ. ออกกำลังกาย : ขี้เกียจอายุสั้น ขยันอายุยืน
อ. อารมณ์ : อารมณ์ดีอยู่ยาว อารมณ์เน่าอยู่สั้น
อ. อันตราย : เสพพิษชีวิตหด งดพิษชีวิตยืด
มีหลายเรื่องที่น่าสนใจ เราจึงนำสาระสำคัญมาฝากให้ลองนำไปปฏิบัติดู
1. การดูแลสุขภาพตนเองแบบประหยัด เริ่มจากการเรียนรู้ในเรื่องการดูแลสุขภาพตนเอง มิใช่มัวแต่พึ่งพาแพทย์และโรงพยาบาลเพียงอย่างเดียว
การดูแลสุขภาพตนเองสามารถทำได้ทุกช่วงวัยของชีวิต เริ่มตั้งแต่การมีพฤติกรรมสุขภาพที่ถูกต้องในการส่งเสริมสุขภาพและการ ป้องกันโรค ไม่ให้เจ็บป่วย โดยเน้นที่พฤติกรรม 4 อ. ได้แก่ อาหาร ออกกำลังกาย อารมณ์ และอันตราย (หรือสิ่งที่มีพิษมีภัยพึงหลีกเลี่ยง)
2. เมื่อเจ็บป่วยก็รู้จักแสวงหาบริการที่ถูกต้องควบคู่กับการปฏิบัติตนในการดูแลตนเอง รวมทั้งรู้จักใช้ยาที่ปลอดภัย
เมื่อเจ็บป่วยถึงขั้นระยะสุดท้าย ก็ต้องรู้จักปรับใจยอมรับ หลีกเลี่ยงการแสวงหา บริการที่สิ้นเปลืองและเปล่าประโยชน์ เช่นอุปกรณ์ช่วยยืดชีวิต ควรใชัระยะเวลาที่มีอยู่ท่ามกลางลูกหลานและญาติพี่น้องอย่างอบอุ่น
3. การบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพ จะต้องรู้จักบริโภคอาหารให้ได้ครบถ้วนทั้ง 5 หมู่ โดยมีสัดส่วนที่เหมาะสมตามหลัก "ธงโภชนาการ" คือกินธัญพืชและอาหารที่ให้แคลอรี (เช่น ข้าว ข้าวโพด ถั่ว กล้วย) และ ผัก ผลไม้ เป็นหลัก กินโปรตีนพอประมาณ (ควรได้จากปลา ถั่ว เต้าหู้ เป็นหลัก ลดเนื้อแดงหรือเนื้อสัตว์ใหญ่) ลดการกินไขมัน น้ำตาล และของหวาน ไม่จำเป็นต้องเสียเงินซื้ออาหารเสริมมาบำรุง
4. การออกกำลังกายและการบริหารจิต (อารมณ์) นั้นมีได้หลากหลายวิธี ควรศึกษาเรียนรู้ ทดลองปฏิบัติดู จนสามารถเลือกวิธีที่ชอบและได้ผล ข้อสำคัญต้องหมั่นขยันทำอย่างสม่ำเสมอทุกวันหรืออย่างน้อยวันเว้นวัน จึงจะได้ผลอย่างต่อเนื่อง และมีผลดีต่อสุขภาพ กายและจิตในระยะยาว
วิธี บริหารอาจทำตามรูปแบบนิยม เช่น เล่นกีฬา วิ่งเหยาะ เดินเร็ว ขี่จักรยาน ว่ายน้ำ เดิน จงกรม ทำสมาธิ สวดมนต์ ไหว้พระ เป็นต้น หรือทำตาม ธรรมชาตินิยม เช่น ทำงานบ้าน ปลูกต้นไม้ รดน้ำ ล้างรถ เจริญสติอยู่กับการเคลื่อนไหวหรือกิจวัตรประจำวัน (เช่น อาบน้ำ ล้างจาน กวาดบ้าน ซักผ้า รีดผ้า)
5. ส่วนเรื่องอันตรายก็คือการหลีกเลี่ยงสิ่งที่เป็นพิษภัยต่อสุขภาพ เช่น เหล้า บุหรี่ ยาเสพติด การเที่ยวกลางคืน อบายมุขต่างๆ มลภาวะ เป็นต้น
หรือหากจะจดใส่กระดาษหรือท่องจำใส่ใจก็ง่ายๆ กับหลักปฏิบัติ 4 อ. ดังนี้
อ. อาหาร : กินน้อยตายยาก กินมากตายง่าย
อ. ออกกำลังกาย : ขี้เกียจอายุสั้น ขยันอายุยืน
อ. อารมณ์ : อารมณ์ดีอยู่ยาว อารมณ์เน่าอยู่สั้น
อ. อันตราย : เสพพิษชีวิตหด งดพิษชีวิตยืด